Logo
Logo

01200 Formeln und Einheiten

von:

1 Die sieben SI-Basiseinheiten

Größe
Formelzeichen
Einheit
Einheitenname
Länge
s, r, l
 
Meter
Mass
m
kg
Kilogramm
Zeit
t
s
Sekunde
Elektrische Stromstärke
l
A
Ampere
Thermodynamische Temperatur
T
K, °C
Kelvin, ° Celsius
Stoffmenge
n
mol
Mol
Lichtstärke
l
cd
Candela

2 Wichtige abgeleitete SI-Einheiten

Größe
Formelzeichen
Einheit
Einheitenname
Aktivität
A
Bq = S-1
Becquerel
Äquivalentdosis
H
Sv = m2 s · Z
Sievert
Arbeit
W
J = kg m2 s-2
Joule
Dichte
p
kg m-3
 
Druck
p
Pa = N m-2 = kg m-1 s-2
Pascal
elektrische Spannung
U
V = J C-1 = kg m2 s-3 A-1
Volt
elektrische Ladung
Q
C = As
Coulomb
elektrischer Widerstand
R
Ω = V A-1 = kg m2 s-3 A-2
Ohm
Energie
W
J = kg m2 s-2
Joule
Energiedosis
D
Gy = m2 s-2
Gray
Frequenz
f
Hz = s-1
Hertz
Kraft
F
N = kg m s-2
Newton
Leistung
P
W = J s-1 = kg m2 s-3
Watt
Spezifischer Widerstand
p
Ω m = kg m3 s-3 A-2
 
Volumen
V
m3
 
Wärmemenge
Q
J = kg m2 s-2
Joule

3 SI-Vorsätze

Potenz
Name
Zeichen
1024
Yotta
Y
1021
Zetta
Z
1018
Exa
E
1015
Peta
P
1012
Tera
T
109
Giga
G
106
Mega
M
103
Kilo
k
102
Hekto
h
101
Deka
da
10-1
Dezi
d
10-2
Zenti
c
10-3
Milli
m
10-6
Mikro
μ
10-9
Nano
n
10-12
Piko
P
10-15
Femto
f
10-18
Atto
a
10-21
Zepto
z
10-24
Yokto
y

4 Wichtige Naturkonstanten

Name
Symbol und Formel
Zahlenwert
Einheit
relative Unsicherheit
Lichtgeschwindigkeit im leeren Raum
c0, c
2,99792458x 108
m · s-1
(exakt)
Magnetische Feldkonstante
μ0 = 1/ε0c20
4 π x 10-7 = 12,566370614... x 10-7
N · A-2
(exakt)
Elektrische Feldkonstante
ε0 = 1/μ0c20
8,854187817... x 10-12
F · m-1
(exakt)
Gravitationskonstante
G
6,6742(10) x 10-11
m3 · kg-1 · s-2
1,5x 10-4
Plancksches Wirkungsquantum Planck-Konstante
h
6,6260693(11) x 10-34
J · s
1,7x 10-7
 
ħ = h/2π
1,05457168(18) x 10-34
J · s
1,7x 10-7
Elementarladung
e
1,60217653(14) x 10-19
C
8,5x 10-8
 
e/h
2,41798940(21) x 1014
A · J-1
8,5x 10-8
Sommerfeld-Feinstrukturkonstante
α = μ0c0e2/2 h
7,297352568(24) x 10-3
 
3,3x 10-9
 
α-1
137,03599911(46)
 
3,3x 10-9
(magnetisches) Flussquant
Φ0 = h/2e
2,06783372(18) x 10-15
Wb
8,5x 10-8
Atomare Masseneinheit
u
1,66053886(28) x 10-27
kg
1,7x 10-7
Ruhemasse des Elektrons
me
9,1093826(16) x 10-31
kg
1,7x 10-7
  
5,4857990945(24) x 10-4
u
4,4x 10-10
 
Energieäquivalent in keV
510,998918(44)
keV
8,6x 10-5
Quelle: Peter J, Mohr and Barry N, Taylor, CODATA Recommended Values of the Fundamental Physical Constants: 2002, Review of Modern Physics 77, 1 (2005)

5 Periodensystem der Elemente

Abb. 1: Periodensystem der Elemente

6 Eigenschaften der chemischen Elemente

Ordnungszahl
Elementname
Symbol
molare Masse in g/mol
Dichte bei 20 Grad Celsius
Schmelzpunkt in °C
Siedepunkt in °C
mittlere Anregungsenergie in eV
1
Wasserstoff
H
1,00794
0,084 g/l
-259,1
-252,9
19,2
2
Helium
He
4,002602
0,179 g/l
-272,2
-268,9
41,8
3
Lithium
Li
6,941
0,53 kg/l
180,5
1317
40
4
Beryllium
Be
9,012182
1,85 kg/l
1278
2970
63,7
5
Bor
B
10,811
2,46 kg/l
2300
2550
76
6
Kohlenstoff (Carbon)
C
12,011
3,51 kg/l
3550
4827
78
7
Stickstoff (Nitrogen)
N
14,00674
1,17 g/l
-209,9
-195,8
82
8
Sauerstoff
O
15,9994
1,33 g/l
-218,4
-182,9
95
9
Fluor
F
18,9984032
1,58 g/l
-219,6
-188,1
115
10
Neon
Ne
20,1797
0,84 g/l
-248,7
-246,1
137
11
Natrium
Na
22,989768
0,97 kg/l
97,8
892
149
12
Magnesium
Mg
24,305
1,74 kg/l
648,8
1107
156
13
Aluminium
Al
26,981539
2,70 kg/l
660,5
2467
166
14
Silicium
Si
28,0855
2,33 kg/l
1410
2355
173
15
Phosphor
P
30,973762
1,82 kg/l
44,2
277
173
16
Schwefel (Theion)
S
32,066
2,06 kg/l
113
444,7
180
17
Chlor
Cl
35,4527
2,95 g/l
-101
-34,6
174
18
Argon
Ar
39,948
1,66 g/l
-189,4
-185,9
188
19
Kalium
K
39,0983
0,86 kg/l
63,7
774
190
20
Calcium
Ca
40,078
1,54 kg/l
839
1487
191
21
Scandium
Sc
44,95591
2,99 kg/l
1539
2832
216
22
Titan
Ti
47,88
4,51 kg/l
1660
3260
233
23
Vanadium
V
50,9415
6,09 kg/l
1890
3380
245
24
Chrom
Cr
51,9961
7,14 kg/l
1857
2482
257
25
Mangan
Mn
54,93805
7,44 kg/l
1244
2097
272
26
Eisen (Ferrum)
Fe
55,847
7,87 kg/l
1535
2750
286
27
Kobalt
Co
58,9332
8,89 kg/l
1495
2870
297
28
Nickel
Ni
58,69
8,91 kg/l
1453
2732
311
29
Kupfer (Cuprum)
Cu
63,546
8,92 kg/l
1083,5
2595
322
30
Zink
Zn
65,39
7,14 kg/l
419,6
907
330
31
Gallium
Ga
69,723
5,91 kg/l
29,8
2403
334
32
Germanium
Ge
72,61
5,32 kg/l
937,4
2830
350
33
Arsen
As
74,92159
5,72 kg/l
613
(Sublimation)
347
34
Selen
Se
78,96
4,82 kg/l
217
685
348
35
Brom
Br
79,904
3,14 kg/l
-7,3
58,8
343
36
Krypton
Kr
83,8
3,48 g/l
-156,6
-152,3
352
37
Rubidium
Rb
85,4678
1,53 kg/l
39
688
363
38
Strontium
Sr
87,62
2,63 kg/l
769
1384
366
39
Yttrium
Y
88,90585
4,47 kg/l
1523
3337
379
40
Zirkonium
Zr
91,224
6,51 kg/l
1852
4377
393
41
Niob
Nb
92,90638
8,58 kg/l
2468
4927
417
42
Molybdän
Mo
95,94
10,28 kg/l
2617
5560
424
43
Technetium
Tc
98,9063
11,49 kg/l
2172
5030
428
44
Ruthenium
Ru
101,07
12,45 kg/l
2310
3900
441
45
Rhodium
Rh
102,9055
12,41 kg/l
1966
3727
449
46
Palladium
Pd
106,42
12,02 kg/l
1552
3140
470
47
Silber (Argentum)
Ag
107,8682
10,49 kg/l
961,9
2212
470
48
Cadmium
Cd
112,411
8,64 kg/l
321
765
469
49
Indium
In
114,82
7,31 kg/l
156,2
2080
488
50
Zinn
Sn
118,71
7,29 kg/l
232
2270
488
51
Antimon (Stibium)
Sb
121,75
6,69 kg/l
630,7
1750
487
52
Tellur
Te
127,6
6,25 kg/l
449,6
990
485
53
Iod
I
126,90447
4,94 kg/l
113,5
184,4
491
54
Xenon
Xe
131,29
4,49 g/l
-111,9
-107
482
55
Caesium
Cs
132,90543
1,90 kg/l
28,4
690
488
56
Barium
Ba
137,327
3,65 kg/l
725
1640
491
57
Lanthan
La
138,9055
6,16 kg/l
920
3454
501
58
Cer
Ce
140,115
6,77 kg/l
798
3257
523
59
Praseodym
Pr
140,90765
6,48 kg/l
931
3212
535
60
Neodym
Nd
144,24
7,00 kg/l
1010
3127
546
61
Promethium
Pm
146,9151
7,22 kg/l
1080
2730
560
62
Samarium
Sm
150,36
7,54 kg/l
1072
1778
574
63
Europium
Eu
151,965
5,25 kg/l
822
1597
580
64
Gadolinium
Gd
157,25
7,89 kg/l
1311
3233
591
65
Terbium
Tb
158,92534
8,25 kg/l
1360
3041
614
66
Dysprosium
Dy
162,5
8,56 kg/l
1409
2335
628
67
Holmium
Ho
164,93032
8,78 kg/l
1470
2720
650
68
Erbium
Er
167,26
9,05 kg/l
1522
2510
658
69
Thulium
Tm
168,93421
9,32 kg/l
1545
1727
674
70
Ytterbium
Yb
173,04
6,97 kg/l
824
1193
684
71
Lutetium
Lu
174,967
9,84 kg/l
1656
3315
694
72
Hafnium
Hf
178,49
13,31 kg/l
2150
5400
705
73
Tantal
Ta
180,9479
16,68 kg/l
2996
5425
718
74
Wolfram
W
183,85
19,26 kg/l
3407
5927
727
75
Rhenium
Re
186,207
21,03 kg/l
3180
5627
736
76
Osmium
Os
190,2
22,61 kg/l
3045
5027
746
77
Iridium
Ir
192,22
22,65 kg/l
2410
4130
757
78
Platin
Pt
195,08
21,45 kg/l
1772
3827
790
79
Gold (Aurum)
Au
196,96654
19,32 kg/l
1064,4
2940
790
80
Quecksilber (Hydrogyrum)
Hg
200,59
13,55 kg/l
-38,9
356,6
800
81
Thallium
Tl
204,3833
11,85 kg/l
303,6
1457
810
82
Blei (Plumbum)
Pb
207,2
11,34 kg/l
327,5
1740
823
83
Bismut (Wismut)
Bi
208,98037
9,80 kg/l
271,4
1560
823
84
Polonium
Po
208,9824
9,20 kg/l
254
962
830
85
Astat
At
209,9871
 
302
337
825
86
Radon
Rn
222,0176
9,23 g/l
-71
-61,8
794
87
Francium
Fr
223,0197
 
27
677
827
88
Radium
Ra
226,0254
5,50 kg/l
700
1140
826
89
Actinium
Ac
227,0278
10,07 kg/l
1047
3197
841
90
Thorium
Th
232,0381
11,72 kg/l
1750
4787
847
91
Protactinium
Pa
231,0359
15,37 kg/l
1554
4030
878
92
Uran
U
238,0289
18,97 kg/l
1132,4
3818
890
93
Neptunium
Np
237,0482
20,48 kg/l
640
3902
 
94
Plutonium
Pu
244,0642
19,74 kg/l
641
3327
 
95
Americium
Am
243,0614
13,67 kg/l
994
2607
 
96
Curium
Cm
247,0703
13,51 kg/l
1340
3110
 
97
Berkelium
Bk
247,0703
13,25 kg/l
986
  
98
Californium
Cf
251,0796
15,1 kg/l
900
  
99
Einsteinium
Es
252,0829
 
860
  
100
Fermium
Fm
257,0951
    
101
Mendelevium
Md
258,0986
    
102
Nobelium
No
259,1009
    
103
Lawrencium
Lr
260,1053
 
1627
  
104
Rutherfordium
Rf
261,1087
    
105
Dubnium
Db
262,1138
    
106
Seaborgium
Sg
263,1182
    
107
Bohrium
Bh
262,1229
    
108
Hassium
Hs
265
    
109
Meitnerium
Mt
266
    
110
Darmstadtium
Ds
269
    
111
Roentgenium
Rg
272
    
112
Ununbium
Uub
277
    
113
Ununtrium
Uut
287
    
114
Ununquadium
Uuq
289
    
115
Ununpentium
Uup
288
    
116
Ununhexium
Uuh
289
    
117
Ununseptium
Uus
     
118
Ununoctium
Uuo
293
    

7 Isotopentabelle

Ordnungszahl
Element
Massenzahl
T½
a
ß
γ
г
    
MeV
MeV
MeV
(μSvm2)/ (hGBq)
1
Wasserstoff (Tritium)
3
12,33a
0,0186
6
Kohlenstoff
14
5730a
0,16
  
9
Fluor
18
109,77 m
0,63
0,51
155
11
Natrium
2224
2,6a15 h
0,541,39
1,2702,760
320490
12
Magnesium
28
21 h
0,42
1,35
210
14
Silicium
31
2,6 h
1,47
15
Phosphor
32
14d
1,71
16
Schwefel
35
88d
0,17
18
Argon
41
1,8 h
1,20
1,29
180
19
Kalium
42
12 h
3,58
1,51
37
20
Calcium
4547
164d4,5d
0,250,66
1,29
150
21
Scandium
46
84d
0,36
1,12
290
23
Vanadium
48
16d
0,70
1,32
420
24
Chrom
51
28d
K
0,32
4,8
25
Mangan
525456
5,6d313d2,6 h
0,58K2,81
1,460,840,84
500130230
        
26
Eisen
59
45d
0,46
1,10
170
27
Kobalt
56575860
77d272d71d5,3a
1,50K0,470,31
1,230,120,811,33
48015150350
28
Nickel
65
2,5 h
2,10
1,12
75
29
Kupfer
64
13 h
0,57
0,51
29
30
Zink
65
244d
K
1,12
83
31
Gallium
66676872
9,4 h3,3d1,1 h14 h
4,14K1,880,96
0,510,300,512,20
31021150360
32
Germanium
71
11d
K
33
Arsen
747677
18d1,1d1,6d
1,362,970,68
0,590,55
12063
34
Selen
75
120d
K
0,27
55
35
Brom
82
1,5d
0,44
0,77
390
36
Krypton
85
11a
0,67
0,52
0,3
37
Rubidium
86
19d
1,80
1,08
14
38
Strontium
85m878990
65d2,8 h50d28a
K1,462,25
0,510,39
7949
39
Yttrium
88
107d
K
1,89
360
  
9091
2,7d59d
2,251,54
1,20
0,5
40
Zirkon
95
64d
0,39
0,75
110
41
Niob
95
35d
0,16
0,76
120
42
Molybdän
99
2,7d
1,23
0,14
39
43
Technetium
99m99
210000a6,0 h
0,29
0,14
16
44
Ruthenium
103
39d
0,21
0,49
77
45
Rhodium
105
1,5d
0,56
0,30
12
46
Palladium
109
13 h
1,02
0,09
15
47
Silber
m110111
250d7,5d
0,531,04
0,880,34
4104
48
Cadmium
m115
45d
1,61
0,94
5
49
Indium
m113m114
1,7 h50d
1,98
0,390,19
4826
50
Zinn
113
115d
K
0,39
74
51
Antimon
122124125
2,7d60d2,8a
1,402,310,30
0,571,710,60
6926078
52
Tellur
132
3,2d
2,12
0,67
340
53
Jod
123125131132
13 h59d8d2,3 h
KK0,612,12
0,160,030,360,67
433959340
54
Xenon
133
5,2d
0,34
0,08
14
55
Caesium
134137
2,1a30a
0,650,52
0,800,66
24088
56
Barium
131133140
12d10,5a13d
KK1,02
0,500,300,54
858031
57
Lanthan
140
1,7d
1,38
1,60
320
58
Cer
141144
33d284d
0,442,97
0,142,18
127
59
Praseodym
143
14d
0,93
60
Neodym
147
11d
0,83
0,53
24
61
Promethium
147
2,6a
0,22
63
Europium
15215455
13,5a8,6a4,8a
0,1710,830,16
0,341,280,13
1701809
69
Thulium
170
129d
0,97
0,08
0,8
70
Ytterbium
175
4,2d
0,47
0,40
6
71
Lutetium
177
6,7d
0,50
0,21
7
72
Hafnium
175181
70d42d
K0,41
0,340,61
5684
73
Tantal
182
114d
0,44
1,22
190
74
Wolfram
185187
75d1,0d
0,431,31
0,69
73
75
Rhenium
186
3,8d
1,07
0,14
3
76
Osmium
191
15d
0,14
0,13
13
77
Iridium
192
74d
0,67
0,32
120
78
Platin
197
18 h
0,67
0,08
3
79
Gold
198
2,7d
0,96
0,41
63
  
199
3,1d
0,30
0,16
12
80
Quecksilber
197203
2,7d47d
K0,21
0,080,28
935
81
Thallium
204
3,8a
0,77
82
Blei
210
22a
0,01
0,05
0,5
83
Wismut
206210
6,3d5,0d
K1,16
0,80
84
Polonium
208210
2,9a138d
5,155,31
86
Radon
222
3,8d
5,49
88
Radium
223224226228
11,4d3,7d1600a5,75a
5,725,684,78
0,04
0,240,19
1,40,9
89
Actinium
227
22a
4,95
0,01
90
Thorium
227228230234
19d1,9a75400a24d
6,055,424,68
2,32
0,090,140,10
0,20,052
91
Protactinium
233
27d
0,26
0,31
92
Uran
233234
160000a244500a
4,824,78
0,05
0,02
95
Americium
241
432a
5,48
0,06
6,6
K: K-Einfang

8 Gamma-Dosisleistungskonstanten

Radionuklid
Halbwertszeit
Gamma- Dosisleistungskonstante(μSvm2)/(hGBq)
Be-7
53,29d
7,768
Na-22
2,603a
322,1
Na-24
14,96 h
491,2
Mg-28
20,90 h
206,3
Ar-41
1,83 h
178,1
K-42
12,36 h
36,86
Sc-46
83,82d
292,9
Ca-47
4,54d
148,7
V-48
15,97d
420,6
Cr-51
27,7d
4,79
Fe-52
8,27 h
467,9
Mn-52
5,60d
497,3
Mn-54
312,20d
125,4
Mn-56
2,58 h
231,3
Co-56
77,26d
482,8
Co-57
271,79d
15,21
Co-58
70,86d
148
Fe-59
44,503d
168
Co-60
5,272a
351,1
Cu-64
12,70 h
29,42
Ni-65
2,52 h
75,18
Zn-65
244,30d
83,21
Ga-66
9,40 h
311,8
Ga-67
78,30 h
20,81
Ga-68
67,63 min
147,7
Ge-68
270,82d
147,7
Ga-72
14,10 h
360,2
As-74
17,77d
117,5
Se-75
119,64d
55,46
As-76
26,40 h
63,4
Rb-81
4,58 h
92,2
Kr-81 m
13,10 s
17,86
Br-82
35,34 h
393
Kr-85
10,76a
0,354
Sr-85
64,89d
78,94
Rb-86
18,70d
13,71
Sr-87 m
2,81 h
49,37
Y-88
106,60d
357,6
Y-91
58,50d
509
Zr-95
64,00d
111,8
Nb-95
34,97d
116,1
Mo-99
66,00 h
39,2
Tc-99 m
6,00 h
16,16
Ru-103
39,35d
77,42
Rh-105
35,40 h
11,74
Pd-109
13,43 h
15,39
Cd-109
462,60d
43,47
Ag-110 m
249,90d
408,4
Ag-111
7,45d
4
In-111
2,81d
86,36
In-113 m
99,49 min
47,91
In-114 m
49,50d
26,3
Sn-113
115,10d
74,27
Cd-115 m
44,80d
4,58
Sb-122
2,70d
68,77
J-123
13,20 h
43,18
Sb-124
60,30d
260
Sb-125
2,77a
77,72
J-125
59,41d
38,8
J-131
8,02d
59,34
Ba-131
11,50d
85,1
Te-132
3,024d
391,2
I-132
2,30 h
344
Xe-133
5,20d
13,88
Ba-133
10,50a
80,23
Cs-134
2,06a
237,2
Cs-137
30,17a
87,98
Ce-139
137,60d
32,94
Ba-140
12,75d
395,6
La-140
40,272 h
316,8
Ce-141
32,50d
11,98
Ce-144
284,80d
7,34
Nd-147
10,98d
24,38
Eu-152
13,33a
172,9
Gd-153
239,47d
23,25
Eu-154
8,80a
178,1
Eu-155
4,761a
9,25
Yb-169
32,00d
49,39
Tm-170
128,60d
0,7886
Yb-175
4,20d
6,027
Hf-175
70,00d
56,37
Lu-177
6,71d
7,483
Hf-181
42,39d
84,47
Ta-182
114, 43d
185
Re-186
89,25 h
2,64
W-187
23,72 h
72,84
Os-191
15, 40d
12,94
lr-192
73, 83d
124,9
Au-195 m
30,50 s
29,12
Hg-195 m
40,00 h
40,91
Pt-197
18,30 h
2,72
Hg-197
64,10 h
8,701
Au-198
2,6943d
62,7
Au-199
3,139d
11,81
Tl-201
73,10 h
11,86
Hg-203
46,59d
35,13
Pb-210
22,30d
0,47
Ra-224
3,66d
1,42
Ra-226
1600a
225
Ac-227
21,773a
58,9
Ra-228
5,75a
308
Th-228
1,913a
0,22
Th-232
1,405.1010a
298,4
U-234
2,455.105a
0,02
Am-241
432,2a
6,594

9 Massenschwächungskoeffizienten μ/ρ in cm2/g für monoenergetische Photonen

Photonen- energie keV
Kohlenstoff (Z = 6)
Aluminium (Z = 13)
Eisen (Z = 26)
Kupfer (Z = 29)
Blei (Z = 82)
Beton
Wasser
PMMA
1
2,21E+03
1,19E+03
9,09E+03
1,06E+04
5,21E+03
3,47E+03
4,08E+03
2,79E+03
1,5
7,00E+02
4,02E+02
3,40E+03
4,42E+03
2,36E+03
1,23E+03
1,38E+03
9,15E+02
2
3,03E+02
2,26E+03
1,63E+03
2,15E+03
1,29E+03
1,37E+03
6,17E+02
4,04E+02
3
9,03E+01
7,88E+02
5,58E+02
7,49E+02
1,97E+03
4,65E+02
1,93E+02
1,24E+02
4
3,78E+01
3,61E+02
2,57E+02
3,47E+02
1,25E+03
2,19E+02
8,28E+01
5,25E+01
5
1,91E+01
1,93E+02
1,40E+02
1,90E+02
7,30E+02
1,40E+02
4,26E+01
2,68E+01
6
1,10E+01
1,15E+02
8,48E+01
1,16E+02
4,67E+02
8,40E+01
2,46E+01
1,55E+01
8
4,58E+00
5,03E+01
3,06E+02
5,26E+01
2,29E+02
3,88E+01
1,04E+01
6,49E+00
10
2,37E+00
2,62E+01
1,71E+02
2,16E+02
1,31E+02
2,05E+01
5,33E+00
3,36E+00
15
8,07E-01
7,96E+00
5,71E+01
7,41E+01
1,12E+02
6,35E+00
1,67E+00
1,10E+00
20
4,42E-01
3,44E+00
2,57E+01
3,38E+01
8,64E+01
2,81E+00
8,10E-01
5,71E-01
30
2,56E-01
1,13E+00
8,18E+00
1,09E+01
3,03E+01
9,60E-01
3,76E-01
3,03E-01
40
2,08E-01
5,69E-01
3,63E+00
4,86E+00
1,44E+01
5,06E-01
2,68E-01
2,35E-01
50
1,87E-01
3,68E-01
1,96E+00
2,61E+00
8,04E+00
3,41E-01
2,27E-01
2,07E-01
60
1,75E-01
2,78E-01
1,21E+00
1,59E+00
5,02E+00
2,66E-01
2,06E-01
1,92E-01
80
1,61E-01
2,02E-01
5,95E-01
7,63E-01
2,42E+00
2,01E-01
1,84E-01
1,75E-01
100
1,51E-01
1,70E-01
3,72E-01
4,58E-01
5,55E+00
1,74E-01
1,71E-01
1,64E-01
150
1,35E-01
1,38E-01
1,96E-01
2,22E-01
2,01E+00
1,44E-01
1,51E-01
1,46E-01
200
1,23E-01
1,22E-01
1,46E-01
1,56E-01
9,99E-01
1,28E-01
1,37E-01
1,33E-01
300
1,07E-01
1,04E-01
1,10E-01
1,12E-01
4,03E-01
1,10E-01
1,19E-01
1,15E-01
400
9,55E-02
9,28E-02
9,40E-02
9,41E-02
2,32E-01
9,78E-02
1,06E-01
1,03E-01
500
8,72E-02
8,45E-02
8,41E-02
8,36E-02
1,61E-01
8,92E-02
9,69E-02
9,41E-02
600
8,06E-02
7,80E-02
7,70E-02
7,63E-02
1,25E-01
8,24E-02
8,96E-02
8,70E-02
800
7,08E-02
6,84E-02
6,70E-02
6,61E-02
8,87E-02
7,23E-02
7,87E-02
7,64E-02
1000
6,36E-02
6,15E-02
6,00E-02
5,90E-02
7,10E-02
6,50E-02
7,07E-02
6,87E-02
1250
5,69E-02
5,50E-02
5,35E-02
5,26E-02
5,88E-02
5,81E-02
6,32E-02
6,14E-02
1500
5,18E-02
5,01E-02
4,88E-02
4,80E-02
5,22E-02
5,29E-02
5,75E-02
5,59E-02
2000
4,44E-02
4,32E-02
4,27E-02
4,21E-02
4,61E-02
4,56E-02
4,94E-02
4,80E-02
3000
3,56E-02
3,54E-02
3,62E-02
3,60E-02
4,23E-02
3,70E-02
3,97E-02
3,84E-02
4000
3,05E-02
3,11E-02
3,31E-02
3,32E-02
4,20E-02
3,22E-02
3,40E-02
3,29E-02
5000
2,71E-02
2,84E-02
3,15E-02
3,18E-02
4,27E-02
2,91E-02
3,03E-02
2,92E-02
6000
2,47E-02
2,66E-02
3,06E-02
3,11E-02
4,39E-02
2,70E-02
2,77E-02
2,66E-02
8000
2,15E-02
2,44E-02
2,99E-02
3,07E-02
4,68E-02
2,43E-02
2,43E-02
2,32E-02
10000
1,96E-02
2,32E-02
2,99E-02
3,10E-02
4,97E-02
2,28E-02
2,22E-02
2,11E-02
15000
1,70E-02
2,20E-02
3,09E-02
3,25E-02
5,66E-02
2,10E-02
1,94E-02
1,82E-02
20000
1,58E-02
2,17E-02
3,22E-02
3,41E-02
6,21E-02
2,03E-02
1,81E-02
1,68E-02

10 Linearer Schwächungskoeffizient μ in cm-1 für monoenergetische Photonen

Photonenenergie keV
Aluminium (Z = 13)
Eisen (Z = 26)
Kupfer (Z = 29)
Blei (Z = 82)
Beton
Wasser
PMMA
1
3,21E+03
7,15E+04
9,46E+04
5,91E+04
7,63E+03
4,08E+03
3,32E+03
1,5
1,09E+03
2,68E+04
3,94E+04
2,68E+04
2,71E+03
1,38E+03
1,09E+03
2
6,10E+03
1,28E+04
1,92E+04
1,46E+04
3,01E+03
6,17E+02
4,81E+02
3
2,13E+03
4,39E+03
6,68E+03
2,23E+04
1,02E+03
1,93E+02
1,48E+02
4
9,75E+02
2,02E+03
3,10E+03
1,42E+04
4,82E+02
8,28E+01
6,25E+01
5
5,21E+02
1,10E+03
1,69E+03
8,28E+03
3,08E+02
4,26E+01
3,19E+01
6
3,11E+02
6,67E+02
1,03E+03
5,30E+03
1,85E+02
2,46E+01
1,84E+01
8
1,36E+02
2,41E+03
4,69E+02
2,60E+03
8,54E+01
1,04E+01
7,72E+00
10
7,07E+01
1,35E+03
1,93E+03
1,49E+03
4,51E+01
5,33E+00
4,00E+00
15
2,15E+01
4,49E+02
6,61E+02
1,27E+03
1,40E+01
1,67E+00
1,31E+00
20
9,29E+00
2,02E+02
3,01E+02
9,80E+02
6,18E+00
8,10E-01
6,79E-01
30
3,05E+00
6,44E+01
9,72E+01
3,44E+02
2,11E+00
3,76E-01
3,61E-01
40
1,54E+00
2,86E+01
4,34E+01
1,63E+02
1,11E+00
2,68E-01
2,80E-01
50
9,94E-01
1,54E+01
2,33E+01
9,12E+01
7,50E-01
2,27E-01
2,46E-01
60
7,51E-01
9,52E+00
1,42E+01
5,69E+01
5,85E-01
2,06E-01
2,28E-01
80
5,45E-01
4,68E+00
6,81E+00
2,74E+01
4,42E-01
1,84E-01
2,08E-01
100
4,59E-01
2,93E+00
4,09E+00
6,29E+01
3,83E-01
1,71E-01
1,95E-01
150
3,73E-01
1,54E+00
1,98E+00
2,28E+01
3,17E-01
1,51E-01
1,74E-01
200
3,29E-01
1,15E+00
1,39E+00
1,13E+01
2,82E-01
1,37E-01
1,58E-01
300
2,81E-01
8,66E-01
9,99E-01
4,57E+00
2,42E-01
1,19E-01
1,37E-01
400
2,51E-01
7,40E-01
8,39E-01
2,63E+00
2,15E-01
1,06E-01
1,23E-01
500
2,28E-01
6,62E-01
7,46E-01
1,83E+00
1,96E-01
9,69E-02
1,12E-01
600
2,11E-01
6,06E-01
6,81E-01
1,42E+00
1,81E-01
8,96E-02
1,04E-01
800
1,85E-01
5,27E-01
5,90E-01
1,01E+00
1,59E-01
7,87E-02
9,09E-02
1000
1,66E-01
4,72E-01
5,26E-01
8,05E-01
1,43E-01
7,07E-02
8,18E-02
1250
1,49E-01
4,21E-01
4,69E-01
6,67E-01
1,28E-01
6,32E-02
7,31E-02
1500
1,35E-01
3,84E-01
4,28E-01
5,92E-01
1,16E-01
5,75E-02
6,65E-02
2000
1,17E-01
3,36E-01
3,76E-01
5,23E-01
1,00E-01
4,94E-02
5,71E-02
3000
9,56E-02
2,85E-01
3,21E-01
4,80E-01
8,14E-02
3,97E-02
4,57E-02
4000
8,40E-02
2,60E-01
2,96E-01
4,76E-01
7,08E-02
3,40E-02
3,92E-02
5000
7,67E-02
2,48E-01
2,84E-01
4,84E-01
6,40E-02
3,03E-02
3,47E-02
6000
7,18E-02
2,41E-01
2,77E-01
4,98E-01
5,94E-02
2,77E-02
3,17E-02
8000
6,59E-02
2,35E-01
2,74E-01
5,31E-01
5,35E-02
2,43E-02
2,76E-02
10000
6,26E-02
2,35E-01
2,77E-01
5,64E-01
5,02E-02
2,22E-02
2,51E-02
15000
5,94E-02
2,43E-01
2,90E-01
6,42E-01
4,62E-02
1,94E-02
2,17E-02
20000
5,86E-02
2,53E-01
3,04E-01
7,04E-01
4,47E-02
1,81E-02
2,00E-02

11 Dicken verschiedener Materialien für einen Bleigleichwert von 1 mm nach DIN 6812 (2002)

Baustoff
Schutzschichten in mm bei max. Röhrenspannungen in kV (Filterung mit 2,5 mm Al)
 
50
100
150
Eisen (ρ = 7,9 g cm-3)
6,5
6,4
14
Barytbeton (ρ = 3,2 g cm-3)
31
8,6
15
Beton (ρ = 2,3 g cm-3)
130
80
105
Vollziegel(Rohdichteklasse 1,8 nach DIN 105-1)
200
120
150
Gipsplatten (ρ = 0,84 g cm-3)
290
200
270
Schaumbeton ρ = 2,3 g cm-3)
480
270
340
Abb. 2: Massenschwächungskoeffizient von Blei in Abhängigkeit von monoenergetischer Photonenenergie

12 Zehntelwertdicken Z (in cm) für Röntgenbremsstrahlung und Gammastrahlung im breiten Strahlenbündel

Schutzstoff
Wasser
Ziegel
Beton
Barytbeton
Dichte in g/cm3
1,0
1,4 .. 1,8
1,8 .. 2,4
2,8 .. 3,8
50 kV
9
5
4
1
70 kV
13
8
7
2
100 kV
17
12
11
3
150 kV
21
16
15
5
200 kV
24
20
19
7
250 kV
26
22
21
9
300 kV
28
24
23
11
     
Au-198
35
36
35
25
Ir-192
35
36
35
27
J-131
36
37
36
28
Cs-137
39
40
40
36
Fe-59
49
50
50
48
Co-60
50
51
51
50
Ra-226
57
58
58
57
     
20 MeV
110
110
106
90
45 MeV
125
120
115
80

13 Strahlenphysik

13.1 Röntgen- und Gammastrahlung

Energie
EY = hv
Wellenlänge
Maximale Quantenenergie für Röntgenbremsstrahlung bei Röhrenspannung U
Emax= hvmax= eU
Grenzwellenlänge
Schwächungsgesetz
dN = – Nμdx
für μ = const: N = N0ex
Schwächungskoeffizient
μ = τ + σ + K
K: Paarbildungskoeffizient
 
σ: Streukoeffizient
 
τ: Photoabsorptionskoeffizient
Massenschwächungskoeffizient
Massenenergieumwandlungskoeffizient

13.2 Beziehung zwischen kinetischer Energie Ek und Geschwindigkeit v eines Teilchens

13.3 Radioaktivität

α-Zerfall: Kern emittiert α-Teilchen, der Tochterkern hat eine um 2 kleinere Ordnungszahl und um 4 kleinere Massenzahl.
Bsp.: 238Pu → 234U + α
β-Zerfall: Kern sendet ein Elektron oder Positron aus, der Tochterkern hat eine um 1 größere (β-) oder um 1 kleinere (β+) Ordnungszahl. Diese Massenzahl bleibt unverändert.
Bsp.: 40K → 40Ca + β-
Sonderfall: K-Elektroneneinfang
Bsp.: 40K + β-40Ar
γ-Übergang: folgt meist auf α- oder β-Zerfall
Bsp.: 60Co → 60Ni + β- + 2γ

13.4 Aktivität

13.5 Restaktivität

14 Radiologische Einheiten

 
Sl-Einheit
Alte Einheit
Beziehung
Aktivität
Becquerel [Bq]1 Bq = 1/s1 Zerfall pro Sekunde
Curie [Ci]
1 Ci = 3,7 × 1010 Bq1 Bq = 2,7 × 10-11 Ci
lonendosis
Coloumb pro kg Luft [C/kg]
Röntgen [R]
1 R = 2,58 × 10-4 C/kg1 C/kg = 3.876 R
Energiedosis
Gray [Gy]1 Gy = 1 J/kg
Rad [rd]
1 rd = 0,01 Gy1 Gy = 100 rd
Effektivdosis
Sievert [Sv]1 Sv = 1 J/kg
Rem [rem]
1 rem = 0,01 Sv1 Sv = 100 rem

15 Dosis-Flächen-Produkt

 
Gy × cm2
dGy × cm2
cGy × cm2
μGy × m2
mGy × cm2
Gy × cm2
1
10
100
100
1.000
dGy × cm2
0,1
1
10
10
100
cGy × cm2
0,01
0,1
1
1
10
μGy × m2
0,01
0,1
1
1
10
mGy × cm2
0,001
0,01
0,1
0,1
1
1 cGy × cm2 = 0,01 Gy × cm2 = 0,1 dGy × cm2 = 1μGy × m2 = 10 mGy × cm2
100 cGy × cm2 = 1 Gy × cm2 = 10 dGy × cm2 = 100 cGy × cm2 = 100 μGy × m2 = 1.000 mGy × cm2

16 Dosis-Längen-Produkt

1 cGy × cm = 0, 01 Gy × cm = 0,001 Gy × m
10 cGy × cm = 0,1 Gy × cm = 0,01 Gy × m
100 cGy × cm = 1 Gy × cm = 0,1 Gy × m

17 Radioaktivität

1 Bq = 0,001 kBq = 1 × 10-6 MBq = 1 × 10-9 GBq = 2,7 × 10-11 Ci
1 MBq = 1.000.000 Bq = 1.000 kBq = 0,001 GBq = 2,7 × 10-5 Ci
100 MBq = 100.000.000 Bq = 100.000 kBq = 0,1 GBq = 0,0027 Ci
1.000 MBq = 1 GBq = 0,27 Ci
0,1 Ci = 3,7 GBq = 3.700 MBq
1 Ci = 37 GBq = 37.000 MBq

18 Strahlenschutz

1 Sv = 1.000 mSv = 1.000.000 μSv = 1 × 109 nSv = 100 rem = 1 × 105 mrem
1 mSv = 0,001 Sv = 1.000 μSv = 1.000.000 nSv = 0,1 rem = 100 mrem
Größen/Dosiswerte*
1 mSv/a
6 mSv/a
20 mSv/a
3 mSv/h
Natürliche Hintergrundstrahlung
0,4-fache
2,4-fache
8-fache
10.519-fache
Jahresgrenzwert (ICRP)
0,050
0,300
1,000
1.314,9
NanoSievert/Sekunde [nSv/s]
0,0319
0,190
0,634
833,333
MikroSievert/Stunde [μSv/h]
0,114
0,684
2,282
3.000
MikroSievert/Jahr [μSv/a]
1.000,000
6.000,000
20.000,000
26.298.000
MilliSievert/Jahr [mSv/a]
1,000
6,000
20,000
26.298,000
Sievert/Sekunde [Sv/s]
3,169 × 10-11
1,901 × 10-10
6,337 × 10-10
8,333 × 10-7
Sievert/Stunde [Sv/h]
1,141 × 10-7
6,845 × 10-7
2,282 × 10-6
0,003
Sievert/Jahr [Sv/a]
0,001
0,006
0,020
26,298
     
Alte Einheiten
    
Rem/Sekunde [rem/s]
3,169 × 10-9
1,901 × 10-10
6,34 × 10-8
8,333 × 10-7
Rem/Stunde [rem/h]
1,141 × 10-5
6,845 × 10-5
0,000.228
0,300
Rem/Jahr [rem/a]
0,100
0,600
2,000
2.629,800
* Alle Dosisangaben sind auf 3 Dezimalen hinter dem Komma gerundet
 
Loading...